زنگ خطر انقراض؛ گیاهان دارویی ایلام در تنگنای برداشت بی رویه

به گزارش خبرنگار ایرنا، با هر نفس بهاری که در دشت ها و کوهستان های ایلام می وزد، طبیعتی رنگارنگ از گیاهان دارویی و خوراکی سر بر می آورند؛ والک های خوش عطر، کنگرهای تیغ دار، پنیرک های لطیف و گل گاوزبان های آبی رنگ، همگی دعوت نامه ای هستند به سفره های بهاری و درمان های طبیعی؛ اما در این میان، سایه ای شوم نیز حضور دارد؛ سایه برداشت بی رویه که با هر قدم خود، ریشه امید به بقای این گیاهان ارزشمند را نشانه می رود.

استان ایلام، این نگین سبز غرب ایران، با داشتن بیش از هزار گونه گیاه وحشی و خودرو، یکی از غنی ترین رویشگاه های گیاهی کشور محسوب می شود اما این ثروت طبیعی، در سال های اخیر با تهدیدی جدی مواجه شده است؛ تهدیدی که ناشی از برداشت بی رویه و غیرمسئولانه گیاهان دارویی و خوراکی است.

این استان، با ویژگی های جغرافیایی و اقلیمی خاص خود، رویشگاه انواع گیاهان وحشی و خودرو همچون والک (تره یا ترگ)، کنگر، پنیرک (تولیه)، گل گاوزبان، ختمی، شکرتیغال، بابونه، بومادران، قارچ، تش نداری، پیاز کوهی (پیچک)، آواندول (ون گی)، قارچ تارافل (دنبلان)، آویشن و پونه کوهی است که دارای خواص خوراکی و دارویی است.

با این حال، برداشت بی رویه و حتی غارت گونه های این گیاهان زنگ خطر انقراض آن ها را به صدا درآورده است، این تهدید منحصر به ایلام نیست و در سایر رویشگاه های طبیعی کشور نیز قابل مشاهده است.

طبق آمارهای موجود، در استان ایلام بیش از هزار گونه گیاه وحشی و پرورشی و 336 گونه از گیاهان دارویی و خوراکی به طور طبیعی رشد می کنند.

لزوم حفاظت، احیا و توسعه گیاهان طبیعی

رئیس اداره امور مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: کاهش بارندگی و بروز پدیده خشک سالی تاثیر منفی بر عرصه های طبیعی استان گذاشته و موجب تنش اکولوژیکی و کاهش تراکم گیاهان مصرفی شده است.

«بابک علی میرزایی» افزود که کاهش تراکم این گیاهان مصرفی به خاطر شرایط نامساعد بارش ها و همچنین برداشت بی رویه و غیر اصولی آن ها صورت گرفته که برخی گونه ها، به ویژه پیاز کوهی، والک و آواندول را در معرض خطر انقراض قرار داده است.

وی با اشاره به سیاست های حفظ و احیای محصولات جنگلی و مرتعی گفت: طبق قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل و مرتع، بهره برداری از محصولات فرعی جنگل و مرتع باید با نظارت کارشناسان منابع طبیعی و آبخیزداری و با رعایت اصول قانونی صورت گیرد.

رئیس اداره امور مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام همچنین افزود: افرادی که طرح مرتع داری دارند و بهره برداران مجاز می توانند با مجوز منابع طبیعی نسبت به کاشت گیاهان دارویی و خوراکی در عرصه های مرتعی اقدام کنند.

اقدامات ضروری برای مقابله با برداشت بی رویه

علی میرزایی تأکید کرد که برداشت گیاهان خوراکی و دارویی باید به روش اصولی انجام گیرد و گیاهان باید از سطح و ساقه چیده شوند تا برای سال های آتی نیز قابلیت رشد داشته باشند.

به گفته وی، بهره برداران باید فقط به اندازه مصرف خانوار خود برداشت کنند و از جمع آوری گیاهان به مقادیر زیاد خودداری نمایند.

حفاظت از گیاهان دارویی و خوراکی ایلام، نه تنها به عنوان بخشی از سرمایه های طبیعی استان بلکه به عنوان میراثی ماندگار برای نسل های آینده، امری ضروری و حیاتی به شمار می رود.

آگاه سازی مردم، نظارت جدی بر برداشت ها و مسئولیت پذیری بهره برداران می تواند نقش تعیین کننده ای در حفظ و پایداری این گنجینه های طبیعی ایفا کند.

بدون همراهی مردم و رعایت اصول کارشناسی، چشم اندازی روشن برای تداوم رویش این گیاهان ارزشمند متصور نیست و بیم آن می رود که طبیعت ایلام، زیبایی و غنای دیرینه خود را از دست بدهد.

به گزارش ایرنا، ارتفاعات کبیرکوه، دینارکوه، مانشت، قلارنگ، بانکول، شلم و گچان از جمله رویشگاه های گیاهان طبیعی در استان ایلام هستند.

از مجموع 2 میلیون هکتار اراضی این استان، یک میلیون و 700 هزار هکتار آن را اراضی طبیعی تشکیل می دهد.